Apel Związku Producentów Cukru w Polsce w sprawie importu cukru z Ukrainy

Przed dyskusją w ramach Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH) na temat sytuacji na rynku UE, zaplanowaną w dniach 23-24 października 2023 r., Związek Producentów Cukru w Polsce zrzeszający wszystkich producentów cukru w Polsce pragnie wyrazić swoje głębokie obawy dotyczące gwałtownego wzrostu importu cukru z Ukrainy do państw Unii Europejskiej.

W następstwie tymczasowej liberalizacji handlu ukraińskimi produktami rolnymi unijny sektor rolno-spożywczy odnotował jeden z największych wzrostów importu cukru spośród wszystkich produktów, przy czym Polska była drugim po Rumunii państwem, pod względem ilości odebranego cukru z Ukrainy. Według statystyk Komisji Europejskiej, import cukru z Ukrainy do UE wzrósł do 390 tys. ton od października 2022 r. do sierpnia 2023 r., w porównaniu do 40 tys. ton w tym samym okresie poprzedniego sezonu. Tendencja wzrostowa w tym obszarze może zostać zachowana, z racji kontynuacji praktyki nieograniczonego handlu między Ukrainą a UE do 5 czerwca 2024 roku oraz prognoz na obecny rok, według których eksport cukru z Ukrainy może wynieść nawet 800 tys. ton - jest to ilość o połowę większa niż rok wcześniej.

W obliczu inwazji Rosji na Ukrainę wsparcie w zakresie eksportu ukraińskiego cukru jest zrozumiałe. Natomiast jego niekontrolowany import do krajów UE w dłuższej perspektywie może zaburzyć obecną dynamikę produktową i prowadzić do destabilizacji rynku, skutkując obniżeniem ceny surowca oraz ograniczeniem uprawy buraków cukrowych w krajach członkowskich.

Uprawa buraka cukrowego jest obecnie związana w Polsce z gwarancją dochodowości dla plantatorów. Przeszkodą w osiąganiu podobnych wyników opłacalności w przyszłości może być szeroki dostęp do unijnego rynku dla ukraińskiego cukru, mogący zaspokoić znaczną część potrzeb rynku europejskiego, ograniczając przy tym szanse na sprzedaż surowca przez lokalnych producentów. Należy zwrócić także uwagę na kwestie związane z legislacją i ewentualne różnice w zakresie norm jakie obowiązują rolników w krajach UE i Ukrainie.

Podstawy regulacji prawnych związanych z jakością i bezpieczeństwem żywności stanowią wymogi krajowe i Unii Europejskiej. Określają zakres działania sektora cukrowniczego w UE od uprawy buraka cukrowego, przez przetwórstwo, opakowania, materiały pomocnicze kończąc na dystrybucji cukru, obejmują tym samym łańcuch żywnościowy „od pola do stołu”. Ukraina nie jest członkiem UE i nie jest zobowiązana do stosowania norm określonych dla rolnictwa w krajach unijnych, w tym w Polsce, gdzie wiele środków ochrony roślin jest wycofywanych i nie można ich stosować.

Napływ dużych ilości cukru z Ukrainy na rynek unijny może w łatwy sposób wykluczyć krajowych producentów, proponując niższe ceny. W takiej sytuacji rentowność cen buraków cukrowych w Polsce stanie pod znakiem zapytania. Tymczasem dla polskich rolników rentowność surowca jest kluczowa do tego, aby zniwelować wyższe koszty produkcji i kurczący się zestaw narzędzi fitosanitarnych, a przy tym dokonać koniecznych inwestycji w ramach dekarbonizacji i zachować konkurencyjność.

Cukrownie w Unii Europejskiej zapewniają około 24.000 bezpośrednich miejsc pracy i wspierają kolejne 250.000 dodatkowych miejsc pracy wzdłuż łańcucha dostaw. Tylko w Polsce ponad 26.000 plantatorów dostarcza buraki cukrowe do zakładów, w których zatrudnienie znajduje tysiące kolejnych osób.

Wzrost popytu na buraki cukrowe uprawiane w Polsce, stymuluje rozwój sektora rolnictwa i przemysłu cukrowniczego. W rezultacie, możliwe staje się zwiększenie inwestycji w modernizację i rozwój polskich cukrowni oraz poprawa jakości i konkurencyjności polskiego cukru na rynkach krajowym i zagranicznym.

Brak odpowiednich mechanizmów ograniczających napływ cukru z Ukrainy może mieć nieodwracalny wpływ na opłacalność prowadzenia upraw buraka cukrowego przez plantatorów na terenie Europy, w tym na terenie Polski. Może to skutkować odejściem rolników od jego uprawy i w konsekwencji obniżyć krajową produkcję cukru, co z kolei może wymagać redukcji zatrudnienia w zakładach.

W kontekście obecnej sytuacji w branży cukrowniczej, apelujemy aby polski rząd podjął działania mające na celu znalezienie odpowiedniego kompromisu, który uwzględni interesy obu stron. Wprowadzenie adekwatnego limitu na eksport cukru z Ukrainy jest kluczowy dla zapewnienia stabilnej przyszłości producentów cukru i plantatorów buraków cukrowych w Polsce. Takie rozwiązanie pozwoli utrzymać konkurencyjność polskiego sektora cukrowniczego, jednocześnie wspierając ukraińskich producentów cukru. Ograniczenie eksportu z Ukrainy nie oznacza wyłączenia tego kraju z rynku. Wręcz przeciwnie, ma na celu zapewnienie równowagi na rynku krajowym i europejskim. 

Związek Producentów Cukru w Polsce

Warszawa, 19 października 2023 r.