Związek Producentów Cukru w Polsce, zrzeszający wszystkich producentów cukru w kraju, z uwagą śledzi prace nad projektem dyrektywy w sprawie monitorowania stanu gleby i jej odporności. Producenci cukru rozumieją i doceniają wartość zdrowej gleby i angażują się w jej ochronę.
Propozycja Komisji zakłada zapewnienie zdrowia wszystkich gleb w Unii Europejskiej do roku 2050. Państwa członkowskie będą zobowiązane do oceny stanu gleby w oparciu o regularne pomiary na podstawie kryteriów opisanych w Załączniku nr 1 projektu. Państwa członkowskie będą miały możliwość modyfikowania i określania niektórych kryteriów. Co może doprowadzić do sytuacji, w której definicja gleby „zdrowej” i „niezdrowej” będzie różna w różnych państwach członkowskich. Taka sytuacja mogłaby doprowadzić do nierównych warunków konkurencji, ta sama jakość gleby mogłaby być uznana za zdrową w jednym państwie członkowskim, a niezdrową w innym.
Zaklasyfikowanie gleby jako niezdrowej może mieć poważne konsekwencje. Taka klasyfikacja miałaby negatywny wpływ na wartość gleb w całej UE, co wpłynęłoby na sytuację społeczno-ekonomiczną zarządców takich gruntów. Ponadto jej wprowadzenie mogłoby spowodować zmniejszenie powierzchni gruntów ornych w UE. Również sami rolnicy musieliby mierzyć się z nowymi wymaganiami w przypadku zaklasyfikowania ich gruntów jako niezdrowe, co wiązałoby się ze wzrostem kosztów produkcji rolnej.
Aby zagwarantować, że dane o jakości gleb są przechowywane i harmonizowane na poziomie europejskim, monitorowanie powinno być prowadzone jako działanie ogólnoeuropejskie, łączące działania zarówno naukowców ze Wspólnego Centrum Badawczego (JRC), jak i naukowców krajowych z instytutów i uniwersytetów we wszystkich państwach członkowskich. Proces ten zapewni porównywalność i zgodność wyników różnych europejskich informacji dotyczących monitorowania stanu gleby.
W tym procesie należy pamiętać, że skład gleby może się znacznie różnić w zależności od miejsca. Z tego powodu władze lokalne powinny mieć większy margines uznania, jeśli chodzi o ocenę stanu gleby. Minimalna liczba okręgów glebowych zaproponowana przez Komisję Europejską (w oparciu o NUT1) jest zbyt duża, aby uwzględnić złożoność gleb w całej UE. Potrzebne jest bardziej ukierunkowane podejście. Należy unikać sytuacji, w której cały obszar gleby jest klasyfikowany jako zanieczyszczony, jeśli tylko niewielka jego część jest zanieczyszczona. Rzeczywista ocena gleby musi być przeprowadzona na możliwie jak najmniejszym poziomie geograficznym.
Ocena jakości gleby powinna być elastyczna i uwzględniać ogólną wydajność gleby. Zdrowe gleby są niezbędne do zabezpieczenia produkcji surowców w dobrej ilości i jakości. Ocena stanu gleby powinna uwzględniać większą liczbę parametrów związanych z żyznością gleby, sekwestracją dwutlenku węgla, retencją wody, bioróżnorodnością itp.
Propozycja Komisji Europejskiej powinna wyjaśniać synergie z innymi wnioskami UE, w szczególności z wnioskiem Komisji dotyczącym ram certyfikacji usuwania dwutlenku węgla. Niektóre zakłady przemysłowe, objęte unijną dyrektywą w sprawie emisji przemysłowych (IED), podlegają już konieczności badań. Aby uniknąć podwójnej regulacji i ze względu na przejrzystość przepisów, zakłady te powinny zostać wyłączone z nowych regulacji.
Na koniec należy wziąć pod uwagę, że jakakolwiek nowa certyfikacja czy wymagania nałożone na zarządcę gruntów oznaczałyby kolejne obciążenia administracyjne. Dlatego też każdy wprowadzany system powinien brać pod uwagę uciążliwość dla rolników.
Związek Producentów Cukru w Polsce
Warszawa, 14 listopada 2023 roku