Stanowisko ZPC w sprawie uznawania melasy jako produkt

Produkcja cukru z buraków cukrowych wiąże się nierozerwalnie z produkcją wysłodków buraczanych czy wytwarzaniem melasy, która stanowi około 3,5% całkowitej masy przetworzonych buraków. Melasa ze względu na swój skład, który w dużej części (ok. 50%) stanowi cukier jest doskonałym materiałem w przemyśle fermentacyjnym do produkcji drożdży, alkoholu czy kwasu mlekowego. Melasa stanowi często również składnik pasz podobnie jak np. wysłodki buraczane, które zgodnie z ustawą z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach może być traktowana jako produkt (produkt paszowy). Melasa stanowi składnik w wielu branżach zarówno zaczynając od piekarnictwa przez przemysł fermentacyjny aż po farmację.

Niniejsze pismo ma na celu wyjaśnienie stanowiska branży cukrowej w zakresie klasyfikacji melasy jako produktu lub współproduktu oraz wskazuje istotne braki zarówno w polskim porządku prawnym wynikające z braku ujednolicenia definicji między ustawodawstwem unijnym i krajowym.

W Unii Europejskiej od 2020 roku równomiernie wzrasta produkcja melasy, która stara się nadążyć za rosnącym zapotrzebowaniem, które w 2023 wyniosło ponad 3,5 mln ton. Rosnące zapotrzebowanie rynku nieograniczające się do przemysłu rolniczego oznacza konieczność ujednolicenia definicji melasy jako produktu powstającego wspólnie z cukrem. Biorąc pod uwagę fakt, że w cyklu produkcyjnym cukru melasa jest kierowana do własnego procesu technologicznego należy rozumieć, że stanowi produkt, który w rozumieniu branży cukrowej powinien być traktowany podobnie jak cukier (produkt).

Należy ponadto zauważyć, że nieścisłości wynikają w głównej mierze z błędów w tłumaczeniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE L nr 328 z 21.12.2018, s. 82, ze zm.) (dalej: RED II) z języka angielskiego na polski, w której nie rozróżniono definicji produktu ubocznego i współproduktu.

W polskim tłumaczeniu dyrektywy RED II wskazano „Produkty uboczne są czym innym niż pozostałości i odpady rolnicze, ponieważ stanowią podstawowy cel procesu produkcji.” jednakże w wersji anglojęzycznej czytamy „Co-products are different from residues and agricultural residues, as they are the primary aim of the production process.”. Oznacza to, że współprodukt został w tym miejscu błędnie zamieniony na produkt uboczny.

Równocześnie warto zwrócić uwagę na zapisy pojawiające się w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2022/1104 z dnia 1 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 68/2013 w sprawie katalogu materiałów paszowych, w którym wskazano, że „[…]Aby wspierać waloryzację niektórych materiałów paszowych pochodzących z sektora biogospodarki, żywności lub biopaliw, takie materiały powinny być raczej określane jako „współprodukt” niż „produkt uboczny”, ponieważ ten ostatni termin ma charakter deprecjacyjny.[…]”. Ponadto należy zauważyć, że proces produkcji cukru oparty na ekstrakcji zdefiniowany jest w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2022/1104 zarówno z produktem otrzymywanym ze wspomnianego procesu.

Fragment Części B (Glosariusz procesów) z rozporządzenia Komisji (UE) 2022/1104 z dnia 1 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 68/2013 w sprawie katalogu materiałów paszowych: