Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce w sprawie klauzuli ochronnej w umowie UE-Mercosur

Pomimo niedawnej próby Komisji Europejskiej, aby uruchomić dwustronną klauzulę ochronną w ramach umowy UE–Mercosur, mechanizm ten nadal nie nadaje się do zastosowania w unijnym sektorze cukru. Teoretycznie ma on chronić przed nagłymi wstrząsami importowymi, ale warunki, które ustanawia, są oderwane od faktycznego funkcjonowania rynku cukru.

Klauzula ochronna opiera się na określonych progach:

• 10-procentowy wzrost wolumenu importu w połączeniu z cenami importowymi niższymi o co najmniej 10% od średniej ceny krajowej w UE, albo
• 10-procentowy spadek cen importowych, w którym średnia cena importowa jest również niższa o co najmniej 10% od średniej ceny krajowej w UE.

Kryteria te mogą wydawać się rozsądne w kategoriach abstrakcyjnych, ale w praktyce nie odzwierciedlają dynamiki handlu cukrem.

Kontyngenty taryfowe (TRQ) są prawie zawsze wyczerpywane na samym początku roku kontyngentowego. Oznacza to, że import jest realizowany z wyprzedzeniem, co uniemożliwia wykrycie późniejszego „wzrostu” w przepływach handlowych. W rezultacie, mechanizm ochronny nie może zostać uruchomiony na podstawie wahań wolumenu, nawet jeśli rynek znajduje się pod presją.

Ponadto, różnica cen między UE a rynkiem światowym regularnie przekracza 10%, nawet w normalnych warunkach rynkowych. Jeśli tę różnicę przyjmiemy za punkt odniesienia dla cen importowych, próg ochronny straci sens. Oznaczałoby to, że rynek UE znajduje się w stanie ciągłej nierównowagi, podczas gdy w rzeczywistości jest to „normalne” funkcjonowanie handlu cukrem.

Nawet gdyby mechanizm został uruchomiony, niezapewniałby realnej ochrony. Wahania cen o 10% z roku na rok są całkowicie normalne na rynku cukru i nie będą uznawane za poważną szkodę.

Komisja podkreśla wartość „sieci bezpieczeństwa” dla rolnictwa w wysokości 6,3 mld euro, jednak nadal nie jest jasne, jak przełoży się to na konkretne wsparcie dla plantatorów buraków cukrowych i producentów cukru w ​​UE. Zapewniano, że sektor cukru otrzyma rekompensatę, jeśli Brexit zaszkodzi naszemu eksportowi, jednak gdy sektor stracił 250.000 ton na rynku brytyjskim, nie wdrożono skutecznych działań. Istnieje duże ryzyko, że zamiast zapewnić realną ochronę przed szkodliwymi zakłóceniami w handlu, mechanizm ten będzie miał charakter czysto symboliczny i nie będzie miał praktycznego znaczenia. Z tych powodów powtarzamy nasz zdecydowany sprzeciw wobec umowy UE-Mercosur: tak zwane zabezpieczenie naraża nasz sektor na ryzyko długoterminowych szkód strukturalnych.

 

Związek Producentów Cukru w Polsce

Warszawa, 10 października 2025 roku