Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce do propozycji zmian rozporządzenia 1308/2013 + Załącznik X

 

Produkcja cukru z buraków cukrowych charakteryzuje się wzajemnie zależną relacją między producentami cukru a plantatorami ze względu na wyjątkowe cechy przemysłu cukrowniczego, które obejmują:

• Sezonowość: buraków cukrowych nie można przechowywać dłużej niż kilka tygodni, co oznacza, że ​​muszą zostać przetworzone tak szybko, jak to możliwe. Nie można importować i eksportować buraków cukrowych, więc europejscy rolnicy są jedynymi dostawcami surowca do cukrowni. Produkcja cukru następuje bezpośrednio po zbiorach buraków i odbywa się w trakcie kampanii trwającej 90-150 dni. Wszelkie niedobory w dostawach buraków cukrowych są niemożliwe do uzupełnienia w trakcie kampanii ze względu na presję czasu.
• Logistyka: Cukrownie w Polsce muszą przerobić średnio ponad jeden milion ton buraków cukrowych podczas każdej kampanii cukrowniczej. Wymaga to skrupulatnego i rygorystycznego planowania logistycznego, na wiele miesięcy przed rozpoczęciem kampanii. Buraki te muszą zostać zebrane, składowane na polu i ostatecznie wywiezione w bardzo krótkim czasie. Całemu procesowi towarzyszą czasami duże i nieprzewidywalne ograniczenia związane z pogodą, infrastrukturą i dostępnością środków transportu. Wymaga to elastycznego planowania logistycznego przed rozpoczęciem kampanii.
• Produkcja lokalna: nietrwałość buraków i sezonowość przetwórstwa oznaczają, że cukrownie muszą pozyskiwać buraki z ograniczonego promienia wokół cukrowni, wynoszącego maksymalnie 100 km. Cukrownie muszą pielęgnować i nawiązywać silne i długoterminowe relacje z lokalnymi plantatorami buraków cukrowych, aby zapewnić wystarczającą podaż wysokiej jakości buraków cukrowych podczas kampanii cukrowniczej.
• Intensywność kapitałowa: produkcja cukru jest bardzo kapitałochłonna. Nawet ograniczone inwestycje mogą sięgać setek milionów euro. Operacje zależą od stałego przepływu gotówki, aby pokryć koszty operacyjne (np. zakup surowca, wydatki na energię, pensje). Producenci cukru są zależni od buraków cukrowych, aby produkować cukier, który umożliwia im spłatę inwestycji i pokrycie kosztów.
• Zależność: Godną uwagi różnicą między obiema stronami jest to, że cukrownie nie mają innego wyboru, jak tylko przetwarzać buraki cukrowe, podczas gdy plantatorzy buraków cukrowych mogą wybrać alternatywne uprawy. Cukrownie muszą zatem płacić cenę, która jest wystarczająco atrakcyjna dla rolników, ponieważ nie mogą przerabiać innego surowca niż buraki cukrowe.
• Długie terminy realizacji: czas między zawarciem umów kontraktacyjnych a dostawą produktu końcowego, jakim jest cukier, może wynosić ponad rok. Istnieje cały łańcuch dostaw, który zależy od niezawodnej dostawy wystarczających ilości cukru we właściwym czasie i po akceptowalnej cenie, system kontraktów regulujących ten proces musi być wiarygodny i solidny.
• Zmienność: rynek cukru w Polsce, podobnie jak światowy rynek cukru, jest niezwykle zmienny. Okresy wysokich, dochodowych cen mogą być poprzedzone okresami, w których ceny cukru mogą nie pokrywać kosztów produkcji dla producentów cukru. Ani producenci cukru, ani plantatorzy buraków cukrowych nie ponoszą całości ryzyka związanego z działaniem na niestabilnym rynku, ryzyko jest dzielone między nich.

Producenci cukru polegają na lokalnej produkcji buraków cukrowych, a rolnicy polegają na lokalnych cukrowniach, aby zapewnić rynek zbytu dla swoich buraków cukrowych. Bez surowca cukrownia musi zostać zamknięta i ze względu na wysokie koszty ponownego uruchomienia, jest mało prawdopodobne, aby została ponownie otwarta, co prowadzi do utraty bezpośrednich miejsc pracy i dochodów dla rolników. Oznacza to, że stabilność ekonomiczna producentów i plantatorów jest niezbędna do osiągnięcia sukcesu. Współpraca między producentami cukru a plantatorami zawsze miała zasadnicze znaczenie dla całego sektora, a kontraktacja w tym sektorze historycznie zapewniała plantatorom buraków cukrowych większe bezpieczeństwo niż jakakolwiek inna umowa w ramach rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku.

Sektor cukru buraczanego w UE jest regulowany przez szczególne ramy kontraktacji, pisemne umowy są od dawna obowiązkowe w sektorze cukru buraczanego w UE. Pisemne umowy i porozumienia branżowe muszą być zgodne ze szczegółowym zestawem warunków zakupu buraków określonym w załączniku X do rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku.

Załącznik X, punkt XI, punkt 5 stanowi, że: Przedsiębiorstwo produkujące cukier i zainteresowani sprzedawcy buraków mogą przyjąć klauzule dotyczące podziału wartości, w tym zysków i strat, określając, w jaki sposób dzielą między sobą wszelkie wartości związane ze zmianą cen na rynku cukru lub innych towarów.

Przepis ten, chociaż w swoim brzmieniu pozostaje specyficzny dla naszego sektora, stał się inspiracją dla rozporządzenia Omnibus z 2018 r. dla innych sektorów rolnych (art. 172a rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku). W ten sposób sektor cukru w ​​UE od dawna jest liderem i wzorem relacji w łańcuchu dostaw. Obecny system stosunków umownych w sektorze cukru buraczanego w UE odzwierciedla równowagę między plantatorami buraków a producentami cukru osiągniętą w kolejnych dogłębnych dyskusjach i nie może zostać zmieniony. Proponowane zmiany dotyczące załącznika X mogą wprowadzić znaczące zakłócenia do ustalonych ram regulujących sektor cukru.

Uwagi szczegółowe:

1. Błędne kopiowanie/wklejanie przepisów ze zrewidowanego art. 168 pomija specyfikę sektora cukrowniczego, prowadząc do bardziej restrykcyjnego traktowania niż w innych sektorach

Wiele przepisów w projekcie wydaje się być prostym skopiowaniem/wklejeniem ze zmienionego art. 168, co jest sprzeczne ze szczególnym traktowaniem sektora cukrowniczego przez Komisję Europejską, a także 24 zapisem preambuły, który zobowiązuje Komisję do uwzględnienia specyfiki naszego sektora. To niefortunne kopiowanie/wklejanie nie tylko zaprzecza specyficznym cechom sektora, ale czasami jest bardziej restrykcyjne, niż te proponowane dla innych sektorów w art. 168.

 

2. Klauzula rewizyjna może zdestabilizować solidny i długotrwały system stosunków umownych w sektorze cukru

Odniesienie: Załącznik X, punkt I, punkt 2

Propozycja rewizji umów umożliwiłaby rolnikom i organizacjom producentów żądanie zmian umów i jednostronne rozwiązywanie umów w przypadku braku porozumienia. Mogłoby to zdestabilizować obecny system, który opiera się na pisemnych umowach i wzajemnym zaufaniu. Jak wspomniano we wstępie, cały łańcuch dostaw cukru zależy od wiarygodnego i solidnego systemu umów. Wprowadzenie możliwości jednostronnego rozwiązywania umów kontraktacyjnych przez rolników mogłoby doprowadzić do destabilizacji rynku i zamykania cukrowni. Ponadto renegocjacje umów na mocy klauzuli rewizyjnej doprowadziłaby do ekstremalnego obciążenia administracyjnego i dodatkowych kosztów dla producentów cukru w ​​czasie, gdy ich zespoły agronomiczne są zwykle zajęte wspieraniem i doradzaniem plantatorom buraków w zakresie uprawy. Rozumiemy, że taka klauzula może być konieczna w przypadku innych sektorów, w których w przeszłości występowały nadużycia w umowach, ale nie dotyczy to sektora cukru, który od dawna charakteryzuje się wysokim poziomem regulacji umownych i wzajemnego zaufania.

Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce: Klauzula rewizyjna powinna zostać usunięta z proponowanego zmienionego załącznika X.

3. Ceny oparte na wskaźnikach są zbędne, potencjalnie zakłócające rynek i niezgodne ze zmienionym art. 168

Odniesienie: Załącznik X, punkt II, punkt 2

Załącznik X zawiera już solidne postanowienia dotyczące zmiennych cen:

• Punkt II(3): W umowie dostawy precyzuje się, w jaki sposób skutki zmian w cenach rynkowych dzielone są między strony.
• Punkt XI(4)(h): zasady dostosowywania cen w przypadku uzgadniania umów wieloletnich;
• Punkt XI(5): Przedsiębiorstwo produkujące cukier i zainteresowani sprzedawcy buraków mogą przyjąć klauzule dotyczące podziału wartości, w tym zysków i strat, określając, w jaki sposób dzielą między sobą wszelkie wartości związane ze zmianą cen na rynku cukru lub innych towarów.

Zmiana w załączniku X, punkt II, punkt 2, która wymaga, aby ustalanie cen w umowach odbywało się przy użyciu „obiektywnych wskaźników, indeksów lub metod obliczania ceny końcowej”, jest kolejnym przykładem prostego kopiowania i wklejania z zmienionego art. 168. Brakuje mu wartości dodanej i tworzy niepotrzebną złożoność.

Nawet jeśli strony nie są prawnie zobowiązane do stosowania takich wskaźników w umowach, przepis ten może podważyć autonomię i skuteczność istniejącego systemu kontraktowania i swobody zawierania umów.

Producenci cukru nie mogą brać na siebie ryzyka wahań kosztów produkcji plantatorów buraków cukrowych. Połączenie stosunkowo niskich marż i wysokiej intensywności kapitałowej w sektorze cukru oznacza, że ​​przyspieszyłoby to jedynie zamykanie cukrowni w okresach presji kosztowej i spadku cen. Unikalne cechy sektora, w tym ograniczony obszar, z którego można pozyskiwać buraki cukrowe i brak alternatywnych opcji surowcowych oznaczają, że producenci cukru muszą oferować cenę za buraki cukrowe, która zachęca do uprawy i dostaw.

Proponowana zmiana w załączniku X, pkt II, pkt 2 jest dyskryminująca w stosunku do innych sektorów, ponieważ nie przewiduje możliwości ustalania stałych cen w umowach dotyczących buraków cukrowych. Jest to sprzeczne ze zmienionym art. 168, który zapewnia elastyczność, umożliwiając ustalanie cen statycznych lub opartych na wskaźnikach. W ten sposób proponowana zmiana powoduje zniekształcenie, które ograniczyłoby elastyczność uczestników rynku.

Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce: Wycena oparta na wskaźnikach powinna zostać usunięta z proponowanego zmienionego załącznika X.

 

4. Umowy dostawy buraków są zawierane na długo przed dostawą, zanim jeszcze nasiona zostaną zasiane

Odniesienie: Załącznik X, punkt I, punkt 1

Zmiana w Załączniku X, punkt I, punkt 1, która stanowi, że umowy dostawy powinny być zawierane przed dostawą to kopiowanie i wklejanie ze zmienionego art. 168, które jest zbędne i nie ma sensu w odniesieniu do specyfiki naszego sektora, ponieważ umowy dostawy są zawierane przed zasiewem (tj. wiele miesięcy przed dostawą), aby zapewnić plantatorom buraków niezbędne bezpieczeństwo. Cukrownie muszą również zabezpieczyć dostawy buraków na długo przed dostawą, aby zagwarantować działalność i zawierać długoterminowe umowy z odbiorcami cukru.

Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce: Zapisy w Załączniku X, punkt I, punkt 1 muszą pozostać niezmienione.

5. Nieuznane organizacje producentów mogą powodować problemy związane z prawem konkurencji

Odniesienie: art. 152, punkt 1a

Zmiana w załączniku X, punkt I, punkt 2 odnosi się do organizacji producentów i ich stowarzyszeń, pomimo ich nieistotności w negocjacjach kontraktowych w sektorze cukru. Organizacje producentów nie są konieczne do negocjacji kontraktowych w sektorze cukru buraczanego w UE, ponieważ producenci cukru nie mają innego wyboru, jak tylko zabezpieczyć dostawy buraków negocjować z zainteresowanymi plantatorami buraków.

Pozwolenie nieuznanym organizacjom producentów na negocjowanie cen stwarza potencjalne problemy z prawem konkurencji. Ponadto wniosek nie wyjaśnia konsekwencji, jeśli takie organizacje producentów nie będą przestrzegać umów, co powoduje niepewność prawną.

Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce: Odniesienie do organizacji producentów należy usunąć z proponowanego zmienionego załącznika X.

 

6. Możliwość wyłączenia ze stosowania przepisów jest niedoprecyzowana

Odniesienie: pkt 16 preambuły

Zmianę wprowadzoną w pkt (16) preambuły należy ocenić jako korzystną. Wydaje się jednak, że dla zapewnienia możliwości skorzystania przez państwa członkowskie z wyłączenia, celowe byłoby zamieszczenie postanowienia regulującego możliwość zastosowania wyłączenia w treści normatywnej rozporządzenia. Regulacja zawarta w punkcie 6 Rozporządzenia ma węższy zakres niż wskazana w pkt (16) preambuły. 

Stanowisko Związku Producentów Cukru w Polsce: Punkt 16 preambuły powinien być umieszczony i doprecyzowany w treści normatywnej rozporządzenia.

Proponowane zmiany w załączniku X i art. 168 nie uwzględniają specyfiki sektora cukrowniczego ani wyjątkowych, wzorcowych ram legislacyjnych i budzą znaczne obawy prawne, administracyjne i konkurencyjne.

Zamiast wzmacniać pozycję plantatorów buraków w łańcuchu dostaw, propozycja może osłabić pozycję zarówno plantatorów buraków cukrowych, jak i producentów cukru, na korzyść odbiorców cukru.

Związek Producentów Cukru w Polsce wzywa do utrzymania obecnych i wieloletnich przepisów dotyczących zawierania umów w art. 125 i załączniku X do rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku, które w zrównoważony i skuteczny sposób uwzględniają szczególną specyfikę sektora cukrowniczego i stosowane w nim praktyki kontraktowe.

 

Związek Producentów Cukru w Polsce

Warszawa, 7 marca 2024 r.